Dragi čitaoci, danas ćemo vam predstaviti jedno od najzanimljivijih i najstarijih kulturno-istorijskih spomenika u Bosni i Hercegovini – Kulturno-istorijski kompleks Detlak. Ovaj kompleks se nalazi u opštini Derventa, u selu Donji Detlak, i čine ga manastirska crkva Svetog Ilije sa srednjovekovnom nekropolom, ambarinama i pećinom. Ovaj kompleks je proglašen za nepokretno kulturno dobro od velikog značaja Republike Srpske 2010. godine.
Manastirska crkva Svetog Ilije je pravoslavni hram koji datira iz 16. ili 17. veka, a obnovljen je 1898. godine. U crkvi se čuva izdanje Detlovačkog efkologiona, jedne od najstarijih srpskih štampanih knjiga iz 1494. godine. U blizini crkve se nalazi srednjovekovna nekropola sa 25 stećaka, od kojih su neki ukrašeni ornamentima i simbolima. Stećci su pod zaštitom UNESCO-a kao deo kulturne baštine Bosne i Hercegovine.
Ambarine u Donjem Detlaku su 23 rupe u kamenu, smještene na kosoj kamenitoj stijeni u neposrednoj blizini crkve i lokalnog puta. Ambarine su vjerovatno služile kao žrtvenici ili oltari za obavljanje paganskih obreda u drevnim vremenima. Njihovo porijeklo i značenje još uvijek nisu potpuno razjašnjeni, ali se pretpostavlja da su povezane sa kultom sunca i plodnosti.
Pećina u Detlaku je udubljenje u stijeni koje je nastalo radom ljudskih ruku, a koje podsjeća na oltarski prostor neke bogomolje. Pećina je vjerovatno bila monaška isposnica ili manji vjerski objekat, gdje su se povlačili monasi ili pustinjaci u potrazi za duhovnim mirom. Pećina je takođe bila sklonište za stanovnike Detlaka u vrijeme ratova i nevolja.
Srednjovjekovna nekropola je skupina od 28 stećaka, koji se nalaze u blizini crkve. Stećci su nadgrobni spomenici koji su karakteristični za srednjovjekovnu Bosnu i Hercegovinu, kao i za neke susjedne zemlje. Stećci su obično ukrašeni različitim motivima, kao što su krstovi, rozete, polumeseci, zvijezde, lovorovi vijenci, lukovi i strijele, mačevi, štitovi, životinje i ljudske figure. Na nekropolu u Detlaku se nalaze stećci različitih oblika i veličina, od kojih su neki visoki i do dva metra. Na nekim stećcima se mogu vidjeti i natpisi na ćirilici, koji svjedoče o imenima i porijeklu pokojnika.
Kulturno-istorijski kompleks Detlak je svjedok bogate i slojevite prošlosti ovog kraja, koja seže od praistorije do savremenog doba. Ovaj kompleks je dragocjeni spomenik kulture, vjere i tradicije srpskog naroda, ali i cjelokupnog čovječanstva. Posjetite ovaj kompleks i upoznajte se sa njegovim ljepotama i tajnama, koje će vas sigurno oduševiti i nadahnuti.
